sRGB, AdobeRGB, ProPhotoRGB – gdziekolwiek mamy do czynienia z fotografią barwną spotykamy się z tymi określeniami. Korzystamy z nich w aparatach, programach do edycji zdjęć, drukarkach, skanerach … najprościej rzecz ujmując są to zestawy kolorów – przestrzenie barwne.
Zakolorowana przestrzeń to pełne widmo kolorów widzianych przez ludzkie oko czyli teoretycznie najszerszy zakres barw jaki ma dla nas znaczenie. Warto od razu wspomnieć, że powyższe nie uwzględnia luminacji czyli jasności kolorów, a wynika z uproszczonej, 2-wymiarowej prezentacji.
Łatwo zauważyć, że najmniejszą przestrzenią barwną jest sRGB (czarny trójkąt) i odzwierciedla około 35% kolorów, które widzi ludzkie oko. Jest to przy okazji najpopularniejsza z przestrzeni używana w Internecie i znaczącej większości monitorów, telefonów, tabletów itp. Kolejną co do wielkości jest AdobeRGB (pomarańczowy trójkąt) szczególnie w zakresie zielonych i cyjanowych barw oraz wzbogacona też o odcienie żółci i czerwieni (około 50% kolorów widzianych z ogółu). Najszerszą przestrzenią spośród analizowanych jest ProPhotoRGB (fioletowy trójkąt), która używana jest standardowo jako przestrzeń robocza w Lightroomie i zawiera nawet kolory, których nie jesteśmy w stanie zobaczyć.
Jako ciekawostkę, na ilustracji oznaczyłem wartości kolorów odpowiedzialnych za tonację skóry (czerwona elipsa). Jak widać, tonacja skóry mieści się w każdym gamucie.
Adresowanie kolorów RGB
Wszystkie przestrzenie o których mówimy opisane są modelem RGB czyli współrzędnymi 3 barw: R – red (czerwony), G – green (zielony) i B – blue (niebieski) w zakresie od 0 do 255. Dla przykładu kolor czarny opisany jest jako “0,0,0”, z kolei biały jako skrajne wartości “255,255,255”, a pomiędzy nimi znajdują się wszelkie kombinacje z 16.777.214 możliwych do uzyskania wartości RGB (łącznie 16.777.216).
I tu bardzo ważna informacja: musisz zapamiętać, że te współrzędne są specyficzne dla każdej przestrzeni kolorów!
Te same wartości RGB nie spowodują wyświetlania tego samego koloru, na przykład w sRGB i Adobe RGB. Dlatego tak ważna jest informacja zaszyta w Twoich zdjęciach o użytej przestrzeni kolorów np. podczas wysyłania do druku.
Czy zatem szersze przestrzenie barwne mają więcej kolorów niż sRGB?
Odpowiedź brzmi – Nie!
I zazwyczaj powoduje sporo zamieszania. Przestrzeń barwna bowiem nie determinuje całkowitej liczby kolorów. Mimo, że AdobeRGB jest szerszym gamutem [gamut – inaczej przestrzeń kolorów] od sRGB przy 8-bitowym zapisie zdjęcia ograniczone są do około 16,8 mln wartości RGB (w uproszczeniu: kolorów). Poszczególne wartości RGB są po prostu inaczej “rozłożone” w danych przestrzeniach.
Głębia kolorów
Warto w tym miejscu poruszyć ważną kwestię – głębi kolorów, która jest określana ilością bitów użytych do reprezentacji koloru danego piksela. Standardowo dla JPG jest to 8 bitów na piksel (czyli 256 odcieni koloru), ale już w przypadku zdjęć zrobionych w RAWach mamy do dyspozycji o wiele wyższe wartości. Dla przykładu w Nikonie d750 mamy 2 opcje zapisywania RAWów: 12 i 14 bitów. Im wyższa głębia kolorów tym większa rozdzielczość tonalna możliwych do uzyskania kolorów. Osobiście używam opcji 14-bitowej, aby uniknąć ewentualnych problemów z bandingiem podczas obróbki zdjęć.
Kiedy używać sRGB, AdobeRGB i ProPhoto RGB ?
Każda ze wspomnianych przestrzeni ma swoje zastosowanie. Techniczne różnice między nimi już poznaliście.
Zdarza się, że nie potrzebujemy szerszego gamutu niż sRGB, a czasami po prostu jesteśmy ograniczani sprzętem (np. monitorem lub aparatem).
Mówiąc o przestrzeni barwnej musimy mieć świadomość, że ma ona zastosowanie na każdym etapie pracy ze zdjęciem czyli począwszy od aparatu, poprzez oprogramowanie do edycji oraz monitor, a na drukarce kończąc. Przestrzenie można podzielić umownie na :
-
- wejściową – aparat,
-
- roboczą – podczas edycji zdjęć w dedykowanym programie przy wykorzystaniu monitora,
- wyjściową – czyli taką z jaką finalnie zapisujemy gotowe prace czy to w celu wrzucenia do internetu czy wydrukowania.
Poniżej znajdziecie krótkie wyjaśnienia, której przestrzeni używać i kiedy.
Najpopularniejsza, najszerzej stosowana i bezapelacyjnie – najbezpieczniejsza!
Każde zdjęcie wrzucane do sieci powinno być zapisane właśnie w tej przestrzeni i nie ważne czy odbiorcami są Twoi Klienci czy przyjaciele/rodzina oraz czy wcześniej pracowałeś w szerszej przestrzeni. Przeważająca większość urządzeń korzysta właśnie z sRGB, a spora ich część nie potrafi nawet poprawnie przypisać odpowiedniego profilu dla szerszych przestrzeni. Pogódź się z tym nawet jeśli posiadasz monitor szerokogamutowy – tak po prostu jest!
Używaj sRGB jeśli:
robisz zdjęcia tylko w JPG i wrzucasz je do sieci,
chcesz używać najszybszego workflow (bez zabawy w konwersje do innych przestrzeni),
nie posiadasz aparatu, który może obsłużyć więcej niż sRGB,
zdjęcia drukujesz sporadycznie w labach,
lub edytujesz je na monitorze o gamucie nie przekraczającym sRGB właśnie.
Również w przypadku gdy nie czujesz się na siłach, aby opanować cały łańcuch zarządzania barwą – oraz w razie jakichkolwiek wątpliwości – używaj sRGB! Zawsze.
AdobeRGB
Szersza przestrzeń, ale czy lepsza w porównaniu do sRGB? Niekoniecznie
Jej zalety docenisz jedynie w sytuacji gdy wszystkie urządzenia w Twoim warsztacie potrafią obsłużyć AdobeRGB, począwszy od aparatu, poprzez skalibrowany monitor, a na drukarce kończąc. Drukowanie ma tu chyba najistotniejszy wpływ na wybór tej przestrzeni gdyż większość dobrych drukarek fotograficznych potrafi ją bezproblemowo obsłużyć. Finalnie może to zaowocować lepszymi jakościowo wydrukami (w kontekście koloru).
Pamiętaj jednak, że wrzucając zdjęcia do internetu lub przekazując Klientowi zdjęcia musisz ZAWSZE przekonwertować do sRGB (chyba, że klient życzy sobie inaczej)! Paradoksalnie, jeśli o tym zapomnisz, możesz spodziewać się, że zdjęcia będą wyglądały gorzej niż przygotowane w sRGB.
ProPhoto RGB
Najszersza przestrzeń kolorystyczna, a przy okazji trochę intrygująca. Bo po co nam coś czego żadne z obecnie dostępnych urządzeń nie jest w stanie wyświetlić w całości?
Często słyszę, że w aparacie fotograficznym i tak nie jesteśmy w stanie ustawić szerszej przestrzeni niż AdobeRGB … Niby to prawda, ale nie do końca.
Warto zapamiętać!
Przestrzeń jaką możemy ustawić w aparacie (sRGB lub AdobeRGB) dotyczy tylko i wyłącznie formatu JPG! Dla zdjęć zapisanych w formacie RAW to ustawienie nie ma żadnego znaczenia gdyż matryce aparatów potrafią rejestrować kolory w szerszej przestrzeni, która jest zbliżona zakresem właśnie do ProPhoto RGB
ProPhoto RGB należy rozpatrywać jako przestrzeń roboczą, która potrafi zachować wszystkie informacje o kolorze jakie udało się uchwycić przez matrycę naszego aparatu. Edytując zdjęcia w Photoshopie w tej przestrzeni nie “obcinamy” już na starcie zakresu dostępnych informacji – co wydaje się najrozsądniejszą opcją. Poniżej przedstawiam dodatkowy powód dla którego warto rozważyć jej stosowanie podczas przygotowania zdjęć do druku.