Co to jest format netto i gdzie go stosować?
Format netto, to wymiary gotowego produktu; ulotki, plakatu, książki, borszury … W parametrach technicznych możemy spotkać dwa określenia formatu – format netto i format brutto. A spady, z matematycznego punktu widzenia, to różnica pomiędzy tymi formatami.
Pod pojęciem wyrobu gotowego rozumie się wyrób po obcięciu spadów, co jest jedną z ostatnich czynności w introligatorni (np. po wykonaniu oprawy, o ile okładka jest tej samej wielkości co wkład). Format netto to inaczej mówiąc wymiary kolumny. Jeżeli okładka jest większa od “środka”, to format netto oznacza wielkość owego środka, czyli w praktyce pojedynczej strony (przy założeniu, że wszystkie strony są tej samej wielkości). W przypadku oprawy klejonej, do formatu netto zalicza się również część papieru zasłoniętą przez klej. Nie zalicza się jednak grubości kleju wystającego poza obrys bloku kart.
Format netto to kluczowy parametr przy projektowaniu materiałów drukowanych, takich jak ulotki, plakaty, książki czy broszury. Jest to wymiar gotowego produktu, który ma bezpośredni wpływ na jego estetykę oraz czytelność. Przy projektowaniu grafiki, poprzedzającym wydruk, ważne jest, aby zdawać sobie sprawę z różnicy pomiędzy formatem netto a formatem brutto. Format brutto to z kolei całkowity wymiar kartki, w tym dodatki, które są niezbędne do prawidłowego wykonania druku.
Parametr ten ma szczególne znaczenie w kontekście przygotowania projektu graficznego, ponieważ wymaga uwzględnienia marginesów oraz spadów. Spady to obszar wokół formatu netto, który jest zazwyczaj wycinany po druku. Umożliwiają one uniknięcie białych krawędzi wokół gotowego produktu, co mogłoby negatywnie wpłynąć na jego walory estetyczne. Spady pełnią więc istotną rolę w końcowym efekcie wizualnym, ponieważ pozwalają na zachowanie ciągłości obrazu na krawędziach materiału, co jest szczególnie ważne w przypadku projektów z intensywną kolorystyką lub złożonymi grafikami.
Z matematycznego punktu widzenia spady można opisać jako różnicę między formatem brutto a netto. Przyjmuje się, że zazwyczaj spad nie powinien być mniejszy niż 3 mm, aby zapewnić odpowiednie warunki do obróbki po wydruku. Projektując materiały, warto również pamiętać o tym, że różne typy druku mogą mieć różne wymagania dotyczące spadów. Na przykład, druki cyfrowe mogą tolerować mniejsze spady, podczas gdy tradycyjny druk offsetowy wymaga ich większej wielkości.
Do czego odnosi się jeszcze format netto?
Warto zauważyć, że format netto odnosi się nie tylko do wymiarów materiału, ale także do układu treści oraz elementów graficznych w projekcie. Użycie niewłaściwego formatu może spowodować, że istotne informacje zostaną obcięte w trakcie procesu produkcji. Dlatego projektanci graficzni muszą być bardzo staranni przy ustalaniu właściwej wielkości formatu netto, uwzględniając nie tylko wymiary, ale także zamierzony sposób wykończenia, na przykład czy materiał będzie zaokrąglony, z perforacją, czy będzie miał inne charakterystyczne cechy.
Ostatecznie, dopasowanie formatu netto do konkretnego projektu sprawia, że materiał staje się bardziej funkcjonalny i estetyczny. Zachowanie odpowiednich proporcji w układzie treści jest niezbędne do osiągnięcia zamierzonego efektu wizualnego i komunikacyjnego. Wartościowe treści umieszczone w niewłaściwych wymiary mogą zniechęcić odbiorców, co skutkuje marnowaniem zasobów i czasu. Dlatego każdy projekt wymaga przemyślanej analizy, a także uwzględnienia specyfikacji drukarni, która zajmie się realizacją zlecenia.
Format netto a platformy i nośniki.
Nie można zapominać o znaczeniu formatu netto w kontekście dostosowania materiałów do różnych platform i nośników. Każdy rodzaj materiału drukowanego, niezależnie od tego, czy jest to plakat promujący wydarzenie, czy książka, ma swoje specyficzne wymagania dotyczące formatu. Dlatego, przed podjęciem decyzji o kształcie i rozmiarze, warto przeanalizować, jakie są oczekiwania i potrzeby docelowej grupy odbiorców. Dobrze zaplanowany format netto może wpłynąć na skuteczność przekazu i pomaga znacząco zwiększyć zasięg kampanii reklamowej.
Aby osiągnąć najlepsze efekty, projektanci powinni również bacznie obserwować trendy w branży, które mogą wpłynąć na preferencje konsumentów, a tym samym na wybór formatu netto. Dzięki elastyczności i umiejętności dostosowywania projektów do zmieniającego się rynku, można zyskać przewagę nad konkurencją. Wartościowy materiał, który nie tylko przyciąga wzrok, ale także dostarcza informacji w odpowiedni sposób, jest kluczowy dla sukcesu.
Po wydrukowaniu, a w przypadku książek lub broszur, po złożeniu i oprawieniu arkuszy drukarski, publikacja ma większe rozmiary niż założone w projecie. Na marginesach papieru widoczne są punktury koloru i formatu, spady oraz czasami paski kontrolne do pomiarów barwy. Dlatego ostatnią czynnością w procesie produkcji poligraficznej jest przycinanie wydrukowanej publikacji zgodnie z punkturami formatu czyli do formatu netto. Każdy projekt zawiera różne elementy graficzne (teksty, zdjęcia, grafiki, tło), które są oddalone od linii cięcia. Ale również w prawie każdym projekcie, są elementy, które stykają się z krawędzią kartki. Nazywa się je elementami na spad. Żeby pomiędzy takim elementem, a brzegiem papieru po przycięciu do formatu netto, nie występowały prześwity białego papieru, elementy takie w fazie projektu, muszą być większe niż format netto lub po prostu muszą wystawać poza linię cięcia. I to co wystaje poza linię cięcia nazywa się SPADEM (bo ten obszar “spadnie” po obcięciu ). Spady wyciąga się poza format na 3 do 5 mm. Dodając spady do formatu netto otrzymujemy format brutto – chociaż to proste! Po co format brutto? Czasami przygotowując np. zdjęcie do jakiegoś projektu, możemy przygotowywać je od razu w takim formacie, żeby później nie trzeba było zmieniać kadru, dorabiać fragmentów zdjęcia, czy przeskalowywać.
Rysunek powyżej pokazuje jak prawidłowo powinien wyglądać plik przeznaczony do druku. Obowiązkowe są tylko punktury formatu. Pozostałe elementy leżące poza formatem netto są wymagane tylko w specyficznych okolicznościach. Żółta ramka oznaczająca format netto jest umieszczona w celach informacyjnych – w prawdziwym pliku nie może być widoczna. Klikając na rysunek zobaczycie plik pdf w formacie A6.
Podsumowując, format netto to istotny element w procesie tworzenia materiałów drukowanych, wpływający na wiele aspektów estetycznych i funkcjonalnych. Ponieważ różnica między formatem netto a brutto ma kluczowe znaczenie dla ostatecznego wyglądu produkcji, projektanci powinni dokładnie nauczyć się, jak efektywnie korzystać z tych parametrów, aby twórczość artystyczna mogła zyskać nowy wymiar w ostatecznym produkcie. To umiejętności te, w połączeniu z kreatywnością i innowacyjnością, mogą przyczynić się do stworzenia wyjątkowych projektów, które będą dobrze przyjęte przez ich odbiorców.
Czym różni się format brutto od netto?
O formacie brutto mówimy, gdy mamy na myśli arkusz papieru przed przycięciem do wybranego przez klient rozmiaru. Mówiąc prościej jest to powierzchnia wydruku o określonej w zamówieniu wielkości wraz ze spadami, paserami drukarskimi, znacznikami cięcia i falcowania oraz z przestrzenią do przytrzymywania arkusza przed maszynę drukarską, które po zakończeniu drukowania zostaną odcięte. Format netto to natomiast arkusz papieru po obcięciu do rozmiaru zadanego w zamówieniu. Jest to po prostu gotowy, finalny produkt, który trafia do klienta z introligatorni. Nie ma na nim znaczników, spadów i przestrzeni do przytrzymywania przez łapki maszyny.